کمپرسور کولر گازی و انواع مختلف آن
کمپرسور کولر گازی یا موتور کولر گازی یکی از مهم‌ترین اجزا تشکیل دهنده‌ی یک کولر گازی است. کمپرسور به همراه کندانسور در بیرون از محیط تهویه شونده، یعنی در یونیت خارجی دستگاه کولر گازی، نصب می‌شوند. کمپرسور وظیفه افزایش فشار و دما را بر عهده دارد. همچنین، وظیفه‌ی گردش مبرد (گاز) در مدار سیستم را نیز دارد. در واقع، کمپرسور، گاز کولر را از اواپراتور (یا تبخیر کننده) مکش و با متراکم کردن گاز، آنرا به سمت کندانسور (یا چگالنده) ارسال می‌کند.
هنگام خرید کولر گازی، باید به نوع کمپرسور توجه شود. بسته به شرایط آب و هوای، انواع مختلفی از کمپرسورها در بازار موجود است که با توجه به منطقه جغرافیایی و نوع آب و هوای آن منطقه، باید مدل مناسب آنرا انتخاب و استفاده کرد. به‌عنوان مثال، کولر گازی با کمپرسور روتاری معمولی برای مناطق جنوبی ایران که آب و هوایی گرم و مرطوب دارند، اصلا مناسب نیست و عمر مفید این دستگاه در آن شرایط آب و هوایی کاهش می‌یابد.
**(برای مطالعه مقاله تفاوت اسپلیت و داکت اسپلیت کلیک کنید.)**
بطور کلی سه نوع کمپرسور در کولرهای گازی بکاربرده می‌شود:
- کمپرسور پیستونی
- کمپرسور روتاری (دوار)
- کمپرسور مارپیچی (اسکرال)
کمپرسور پیستونی
کمپرسور پیستونی یکی از قدیمی‌ترین انواع کمپرسورها بشمار می‌رود که در کولرهای گازی و یخچال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. عملکرد این نوع کمپرسورها مشابه با سیلندر و پیستون موجود در خودروها است که با حرکت رفت و برگشت پیستون در داخل سیلندر مقداری گاز (مبرد) به داخل محفظه مکیده شده و پس از اینکه تحت تراکم قرار گرفت، با فشار به داخل سیکل سرمایش کولر گازی هدایت می‌شود. بدلیل عملکرد رفت و برگشت پیستون، به کمپرسورهای رفت و برگشت نیز معروفند. ظرفیت کمپرسورهای پیستونی معمولا بین ۱۸۰۰۰ الی ۳۶۰۰۰ Btu/h می‌باشند.
این نوع کمپرسورها حجم زیادی از گاز را متراکم می‌کنند و در مقایسه با سایر کمپرسورها قدرت بالایی دارند. بنابراین، برای مناطق گرمسیر و حاره‌ای همچون جنوب یا قسمت‌های مرکزی ایران بسیار مناسب‌اند.
مزایای کمپرسور پیستونی:
- قیمت ارزان‌تر
- کاربرد گسترده
- وجود تعداد زیاد تکنسین دردسترس جهت تعمیرات
معایب کمپرسور پیستونی:
- سر و صدای زیاد
- مصرف برق بالا
- راندمان پایین
کمپرسور روتاری (دوار)
این نوع کمپرسور در بازار، با نام‌های موتور موشکی، موتور دراز یا موتور خوشه‌ای نیز معرفی می‌شوند. در این نوع کمپرسور، عملیات مکش و کمپرس گاز (مبرد) با گردش ۳۶۰ درجه‌ای تیغه‌ها انجام می‌شود. بدین ترتیب که گاز از دریچه‌های ورودی وارد محفظه کمپرسور می‌شود و در اثر چرخش تیغه‌ها و کمتر شدن حجم محفظه، گاز متراکم شده با فشار به سمت خروجی هدایت می‌گردد. کمپرسورهای روتاری در مقایسه با کمپرسورهای پیستونی مصرف برق کمتری دارند و صدای حاصل از کارکرد آنها نیز بسیار کم است. همچنین، کمپرسور روتاری از جمله کمپرسورهایی است که سیستم اینورتر بر روی آنها نصب می‌شود و ظرفیت آنها معمولا بین ۷۰۰۰ الی ۳۶۰۰۰ Btu/h است.
کمپرسور روتاری برای مناطق معتدل و مرطوب همچون شهرهای شمالی، شمال شرق و غرب ایران بسیار مناسب است. این نوع کمپرسور تحمل گرمایی پایینی دارد، لذا، از آن در مناطق گرمسیری و جنوبی ایران نمی‌توان استفاده کرد. بنابراین، اگر قصد خرید کولر گازی برای مناطق جنوبی و گرمسیر را دارید، کولر گازی با کمپرسور روتاری، نمی‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
مزایا کمپرسور روتاری:
- صدای کم
- کم مصرف
- ابعاد کوچک‌تر و نسبت وزن به ظرفیت پایین‌تر
- بازدهی بالاتر
معایب کمپرسور روتاری:
- هزینه تعمیرات بیشتر
- ظرفیت پایین‌تر
کمپرسور روتاری در دو نوع معمولی و تویین روتاری تولید می‌گردد. در مدل روتاری معمولی تنها یک غلتک وجود دارد اما در مدل تویین روتاری از دو غلتک استفاده شده است. وجود دو غلتک موجب بهبود راندمان کمپرسور و کمتر شدن لرزش و صدا آن شده است. تصویر زیر تفاوت بین غلتک‌های این دو مدل کمپرسور روتاری را نشان می‌دهد.
فیلم زیر در رابطه با نحوه عملکرد کمپرسور روتاری و تفاوت بین دو مدل معمولی و تویین را توضیح داده است. کمپرسور نمایش داده شده در فیلم برای شرکت سامسونگ است.
کمپرسور مارپیچی (اسکرال)
جدیدترین و به‌روزترین کمپرسور کولر گازی، نوع مارپیچی (اسکرال) است. در کمپرسور اسکرال، دو صفحه مارپیچ وجود دارد که یکی از آنها ثابت و دیگری متحرک است. این دو مارپیچ، در خلاف جهت یکدیگر حرکت می‌کنند. حرکت مارپیچ متحرک، در فضای ایجاد شده توسط مارپیچ ثابت، موجب فشرده شدن گاز می‌شود. این حرکت به‌گونه‌ای طراحی شده است که علاوه بر متراکم کردن گاز، گاز را به سمت خروجی نیز هدایت می‌کند. کمپرسور اسکرال در مقایسه با تمام کمپرسورها از راندمان و عملکرد بهتری برخوردار است. همچنین، سر و صدا و مصرف برق پایینی دارد. از این نوع کمپرسور بیشتر برای ظرفیت‌های بالا استفاده می‌شود. علاوه بر کولرهای گازی دیواری، از این نوع کمپرسور در داکت اسپلیت‌ها، چیلرهای تراکمی، دستگاه‌های تهویه مطبوع مرکزی مثل VRF و پکیج‌‌های تهویه مطبوع، استفاده می‌شود. ظرفیت کولرهای گازی با کمپرسور مارپیچی (اسکرال)، بین ۲۴۰۰۰ الی ۹۶۰۰۰ Btu/h هستند.
با توجه به طراحی منحصر به فرد کمپرسور اسکرال، این نوع کمپرسور، برای تمامی مناطق همچون نواحی معتدل، مرطوب، گرمسیری و بسیار گرم، مناسب و قابل استفاده است.
مزایا کمپرسور اسکرال:
- لرزش و صدای بسیار کمتر
- مصرف برق کمتر و بهینه
- عمر مفید بالاتر
- راندمان کاری بالاتر
- عدم رسوب‌گیری مجاری سوپاپ‌ها و خرابی فنر و پولک‌های صفحه سوپاپ
- عدم هدر رفت روغن نسبت به کمپرسور پیستونی
معایب کمپرسور اسکرال:
- قیمت بالا
جهت آشنایی بهتر با نحوه عملکرد کمپرسور اسکرال، فیلم زیر را مشاهده نمایید.
